Berlijnse nachtleven in de jaren 20

Het zogenoemde Transvestitellokal Eldorado aan de Motzstraße in Berlijn was in de jaren na de eerste wereldoorlog the place to be voor homo’s, lesbiennes en transgenders, maar ook kunstenaars, beroemdheden en veel andere nieuwsgierigen, die het kleurrijke, losbandige nachtleven van Berlijn wilden ervaren.

In zijn gids „lasterhafte“ (losbandige) Berlin beschreef Curt Moreck (Konrad Haemmerling) de Eldorado in 1931, als “an establishment of transvestites staged for the morbid fascination of the world metropolis.” Op het programma stonden travestieshows met pikante sketches en liedjes voor een merendeels heteropubliek.
Eldorado was lang niet de enige homoseksuele vrijplaats in het Duitsland van die jaren.

In 1880 kreeg Berlijn al zijn eerste homobar en tot aan het begin van de Eerste Wereldoorlog openden er wel 40 homobars in Berlijn. Ook in andere Duitse steden, zoals Hamburg en Hannover, was er volop gelegenheid om homobars en travestieclubs te bezoeken.

In de jaren voordat Adolf Hitler aan de macht kwam was de Duitse hoofdstad een homomekka vol extravagantie. Voor iedere seksuele smaak was er wel een bar, een cabaret of een naaktstrand. Berlijn was een tolerante stad ook voor mannen die als vrouw en voor vrouwen die als man de straat opgingen om uit te gaan.

Tal van etablissementen stonden internationaal bekend om de travestieoptredens. Zij waren te vinden in het voormalige West-Berlijn rond Bülowstraße, Potsdamerstraße en Nollendorfplatz tot aan de Kurfürstendamm.

Die Weisse Maus (Jägerstraße 18) was populair en is door Isherwood in zijn boeken – en later in de daarop gebaseerde musical en film Cabaret – onsterfelijk gemaakt als de Kit Kat Club. Hier zorgde Anita Berber, hogepriesteres van het exces, avond na avond voor opspraak.

Dronken plaste zij op het podium in champagneglazen, danste met pythons, stak Pruisische vlaggen in de fik en werd tenslotte ontslagen toen zij flessen brandy tegen het hoofd van de uitbater gooide.

The Silhouette was populair bij dragqueens en dragkings. In 1929 vertrok de jonge schrijver Christopher Isherwood naar Berlijn. De geplande vakantie van een week liep uit tot een verblijf van vier jaar. Stamkroeg van Isherwood en de Engels/Amerikaanse dichter W.H. Auden was The Cosy Corner, een bar die voornamelijk werd bezocht door Bubes (jongenshoeren gestoken in Lederhosen).

Ook andere organisaties organiseerden in weekend activiteiten , zoals een Böser-Buben-Ball in 1929 bij club Kameradschaft. In de jaren 20 bereikten de gayballs niet alleen in Berlijn, maar ook elders in Duitsland een enorme omvang, met duizenden bezoekers.

In 1926 zit de zaak stampvol. De bezoekers juichen als Hansi Sturm als Miss Eldorado het podium op komt. Hij is een van de bekendste dragqueens van de Duitse hoofdstad, ook buiten de LGBT-scene . In enkele tijdschriften werden over hem artikelen geschreven.

In het dagelijks leven is hij getrouwd en heeft twee kinderen, maar een paar keer per week doet hij in travestie een optreden.. Aan het einde van zijn optreden trekt Hansi zijn nepborsten eraf en gooit ze naar het publiek en krijgt een daverend applaus. Hij wint Miss Eldorado, verkiezing.

Aan de gouden eeuw van tolerantie kwam een eind toen de nazi’s op 30 januari 1933 in Duitsland aan de macht kwamen. Zij zagen homoseksualiteit als verderfelijk en immoreel en hielden grote schoonmaak rond de Nollendorferplatz, De Eldorado werd in 1933 gesloten en gedecoreerd met hakenkruizen. Nu zit er op deze plek een biosupermarkt die Spiesekammmer Eldorado heet als hommage aan het toenmalige café.

Van Hansi werd niets meer vernomen en verdween in de schaduw van de geschiedenis. We weten niet wat er met hem is gebeurd. Is hij gearresteerd en omgekomen in een strafkamp? Is hij als man een gewoon leven gaan lijden of werd hij gedrongen in het leger te gaan? We weten het niet.

Isherwood verliet Berlijn in de dagen nadat Hitler aan de macht kwam om er nooit weer terug te keren.

Over de homoseksuele subcultuur van Berlijn tussen de Eerste en de Tweede Wereldoorlog gaat het boek De getatoeëerde Lorelei van Jaap Harten. De centrale figuur is de Getatoeëerde Lorelei, een nichtenmoeder, die haar hoerenjongens voor ernstige misstappen tracht te behoeden.

De Duitse film Der blaue Engel uit 1930, waarin Marlene Dietrich de rol speelt van Lola en haar bekendste lied: Ich bin von Kopf bis Fuss auf Liebe eingestellt, und sonst gar nichts zingt, speelt zich voor een deel af in een Berlijns cabaret uit de jaren twintig.